معیار اخلاقی فعالیت‌های اقتصادی از دید آیه‌های اقتصادی قرآن کریم

اخلاق هنجاری به عنوان یکی از شاخه‌های فلسفه اخلاق به دنبال دست‌یابی به ملاک‌های اخلاقی برای تنظیم رفتار درست و نادرست انسان است. درباره عامل‌های دخیل در درستی و نادرستی عموم رفتار انسان‌‌ها، دیدگاه‌های فضیلت‌گرایی ـ که عملی را روا می‌دانند که برگر فته از فضیلت باشد ـ، نتیجه‌گرایی ـ که معیار درستی عمل را خوبی نتیجه‌های آن می‌دانند ـ و وظیفه‌گرایی ـ که معیار درستی عمل را ذات عمل بیان می‌کنند، نه نتیجه ـ و سرانجام وظیفه‌گرایی نتیجه‌گرا مطرح شده‌اند. هدف نوشتار پیش ‌رو بررسی تطبیقی معیار اخلاقی فعالیت‌های انسان درباره رفتارهای اقتصادی با عنایت به آیه‌های اقتصادی قرآن کریم است؛ از این رو ابتدا به توضیح مختصری از نظریه‌های اخلاق هنجاری پرداخته؛ سپس با بررسی آیه‌های اقتصادی قرآن کریم در قالب گزاره‌های اخباری و انشایی، مصداق‌هایی برای هر یک از این نظریه‌ها بیان شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد با مصداق‌هایی که قرآن کریم در آیه‌های اقتصادی آورده، روح حاکم بر فعالیت‌های اقتصادی باید فضیلت‌گرایی به معنای داشتن حُسن فاعلی و رعایت اعتدال در امور اقتصادی قرار گیرد و باید وظیفه‌گرایی نتیجه‌گرا به معنای ملتزم‌بودن به دستورهای الاهی در زمینه اقتصادی و در عین حال توجه‌داشتن به نتیجه‌های سنت‌های اقتصادی قرآنی مد نظر فعالان اقتصادی قرار گیرد.